Чырвона кніга Старадарожчыны

Чырвоная кніга Старадарожскага раёна змяшчае звесткі пра пэўныя віды птушак, насякомых, жывёл і раслін на тэрыторыі Беларусі, якія з’яўляюцца рэдкімі ці знаходзяцца пад пагрозай знікнення. Яна заснавана па аналогіі з Чырвонай кнігай Беларусі, першае выданне якой выйшла ў 1981 г. Гэтую кнігу выдае Міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Рэспублікі Беларусь. У кнізе для кожнага віду прыведзены беларуская, руская і лацінская назвы, статус аховы, пашырэнне, месцы пражывання (росту), колькасць (трапляльнасць) у прыродзе, звесткі пра размнажэнне і фіналогію, прычыны змены колькасці, магчымасць развядзення (вырошчвання) у няволі (у культуры), прынятыя і неабходныя меры аховы. У Чырвоную кнігу раёна ўключана …….. відаў ахоўных жывёлаў і …….. відаў ахоўных раслінаў. У спісе жывёлы – млекакормячыя, птушкі, паўзуны, насякомыя; расліны – грыбы, лішайнікі

Сон лугавы

Парадак казяльцовакветных. Сямейства казяльцовых. Сон лугавы статус аховы мае II катэгорыі. Рэдкі від, колькасць якога скарачаецца. Сярэднееўрапейскі від, які на Беларусі знаходзіцца на ўсходняй мяжы арэала. Дэкаратыўная і лекавая расліна. Адрозніваецца моцнай унутрывідавой зменлівасцю. Шматгадовая густапушаная травяністая расліна. Лісце двойчы - тройчыперыстассечанае. Парасткі вышыней 10-50 см, у час цвіцення на верхавінцы паніклыя, з пладамі моцна падоўжаныя і прамастойныя. Кветкі буйныя, адзіночныя званочкавыя, афарбаваныя ў розныя адценні фіялетавага колеру; лісцікі каля кветніка звонку густаапушаныя, даўжыней да 3 см і шырыней 1 см., на верхавінцы адагнутыя. Плод - шматарэшак. Цвіце ў красавіку-маі, пладаносіць у маі-чэрвені. Размнажэнне насеннае. Абмежавальныя фактары – гаспадарчае асваенне зямель, збор цвітучых раслін. Ахоўваецца ў Прыпяцкім запаведніку і гідралагічным заказніку "Чарэмшыца". Сустракаецца від "Сон лугавы" у раёне ў лясах каля весак Рубежы, Раз'езда Фалічы, на поўдні ад вёскі Аточка.

Барсук

Атрад драпежныя звяры. Сямейства куніцавых. Барсук мае статус аховы III катэгорыі. Рэдкі, уразлівы від, колькасць якога скарачаецца.

Адзіны від роду ў фаўне Беларусі і адзін з 4 падвідау барсукоў у фаўне Расіі і Сярэдняй Азіі. Даўжыня цела 65-85 см, хваста 12-18 см, масса дарослых самцоў да 12 кг. Самкі крыху меншыя. Восенню барсукі жырэюць і павялічваюць сваю масу у 1,5-2 разы. Тулава масіўнае, прыземістае. Канечнасці кароткія, з моцнымі кіпцюрамі, прыстасаванымі да рыцця зямлі. Агульная афарбоўка буравата-шэрая, з дробнай чорнай рабінай. Морда белая, уздоуж галавы праз вочы праходзяць чорныя палосы. Абмежавальныя фактары – незаконная здабыча і разбурэнне нор, інтенсіўнае асваенне лясоў і змяненне тыповых месцаў пражывання. павелічэнне фактару неспакою, гібель ад драпежных звяроў і бадзяжных сабак. Вядзе напаўнадземны спосаб жыцця. Дзень праводзіць у нары, выходзіць у прыцемках і ноччу. Жыве сем'ямі. Актыўны з красавіка па кастрычнік-лістапад. На зіму ўпадае ў спячку. Корміцца карэннем, цыбулінамі раслін, ягадамі, жалудамі, пладамі яблынь і груш, дажджавымі чарвямі лічынкамі і дарослымі насякомымі, грызунамі, яйцамі і птушанятамі. Полава^ спеласць у самак у 2 гады, у самцоў - у 3 гады. Цяжарнасць 9-12 месяцаў. У сакавіку - красавіку нараджаецца – 2-4- дзіцяці. Працягласць жыцця 12-15 гадоў. У 1981 г. у Беларусі налічвалася каля 2,8 тыс. асобін. Наглядаецца тэндэнцыя да зніжэння колькасці. Паляванне на барсука ў Беларусі забаронена з 1978 г. Месцы пражывання барсука выяўлены толькі на тэрыторы Новадарожскага лясніцтва (кв.48).

ШПАЖНІК (гладыёлус) ЧАРАПІЦАВЫ

Парадак касачакветныя. Сямейства касачовыя. Шпажнік (гладыёлус) чарапіцавы мае статус аховы III катэгорыі. Рэдкі від, які трапляецца ў не вялікай колькасці на абмежаваных тэрыторыях. Панеўрапейскі від, які знаходзіцца ў Беларусі каля ўсходняй мяжы арэала. Дэкаратыўная, лекавая і харчовая расліна. Шматгадовая клубнецыбульная травяністая расліна вышыней 40-80 см. 3 тонкімі прамымі сцебламі. Клубнецыбуліна шарападобная, дыяметрам 1-1,5 см. Ніжняе лісце лускападобнае, сцябловае - мечападобнае. Суквецце - аднабаковы густы колас, складзены з 3-11 буйных ружавата- або пурпурова-фіялетавых кветак даўжыней 2,5-3,5 см. Плод - кароткая зваротнаяйцападобная сухая каробачка. Цвіце у чэрвені-ліпені, пладаносіць у жніўні. Размнажэнне насеннае і вегетатыўнае. Асушальная меліярацыя і антрапагенная трансфармацыя забалочаных зямель, касьба ў нявызначаныя тэрміны, выпас жывелы, збор квітучых раслін. Занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі з 1981 г. Ахоўваецца ў запаведніках і некаторых заказніках рэспубліканскага і мясцовага значэння. Месцы росту па тэрыторыі шсяго раёна.

ФІЯЛКА БАГНАВАЯ

Парадак фіялкакветкавыя. Сямейства фіялкавыя. Фіялка багнавая мае статус ІУ катэгорыі. Вельмі рэдкі, недастаткова вывучаны від, колькасць і стан якога выклікаюць трывогу. Сярэднееўрапейскі падтаежны рэліктавы від, які знаходзіцца ў Беларусі ў асобных лакалітэтах і астраўных месцах росту ў межах усходне-еўрапейскага фрагмента дыфузнага еўрапейскага арэала. Дэкаратыўная расліна. Шматгадовая травяністая расліна з доўгім тонкім каранявішчам і прамастойным кветаносам вышынёй 10-20 см. Лісце яйцападобна-трохвугольнае, з крылатым чарапком, па даўжыні амаль роўным ліставой пласцінцы, сабранае ў прыкаранёвую разетку. Прыліснікі да палавіны зрасліся з чаранком, за-лозістаапушаныя. Кветаносы з 2 прыкветнікамі, якія рана ападаюць. Кветкі буйныя (даўжынёй да 3 см), ліловыя, без паху. Плод - тупая прадаўгаватая каробачка. Цвіце ў красавіку-маі, пладаносіць у чэрвені. Размнажэнне насеннае. Насенне з мясістым прыдаткам, разносіцца ў асноўным мурашкамі. Абмежавальныя фактары – асушальная меліярацыя і гаспадарчая трансфармацыя зямель, празмерныя рэкрэацыйныя нагрузкі (вытоптванне, зрыванне цвітучых раслін), касьба, выпас жывелы. Ахоўваецца ў Прыпяцкім запаведніку, заказніках: "Мазырскія яры", "Шабрынскі". Сустракаецца від у паўночнай частцы раёна на тэрыторыі Залужскага лясніцтва – 1 км на захад ад в. Мішавічы.

БАРАНЕЦ ЗВЫЧАЙНЫ

Парадак Дзярэзы Сямейства Баранцовыя. Баранец звычайны мае статус аховы III катэгорыі. Рэдкі від, які трапляецца у невялікай колькасці на абмежаваных тэрыторыях. Галарктычны арктабарэальны від, які ў Беларусі знаходзіцца паблізу паўдневай мяжы арэала. Лекавая расліна. Шматгадовая вечназяленая расліна з узыходнымі аблісцелымі сцеблямі вышыней 10-20 см і кароткім карэнішчам. Сцябло дыхатамічна галінастае. Лісце цвердае вузка ланцэтнае суцэльнакройнае ці каля верхавінкі слабазубчатае, прыціснутае ці злёгку адагнутае, размешчана спіралямі падобна чарапіцы. Спарангіі жаўтаватыя, размешчаны па аднаму ў пазухах спаравілаў некалькі ніжэй верхавінкі сцябла. Спараносіць у ліпені. Размнажэнне споравае і вегетатыунае. За год адрастае на 2-3- мм. Абмежавальныя фактары – высечка лесу, асушэнне зямель, вытоптванне, і бескантрольная нарыхтоўка расліны. Занесены у Чырвоную кнігу Беларусі з 1981 г. Ахоўваецца ў Белавежскай пушчы, Бярэзінскім запаведніку. Створаны спецыялізаваныя батанічныя заказнікі мясцовага значэння. Месцы росту ў раёне. Спарадычна сустракаецца невялікімі купінамі ў лясах па ўсей тэрыторыі раёна.

ПАРХАВІК ВЯЛІЗНЫ (дажджавік гіганцкі)

Клас Базідыяльныя грыбы. Парадк Пархавікальныя. Сямейства Пархавіковыя. Пархавік вялізны (дажджавік гіганцкі) мае статус аховы II катэгорыі. Рэдкі від, колькасць якога скарачаецца. Галарктычны від з еёразійска-амерыканскім арэалам, малавядомы ядомы грыб (маладыя пладовыя целы), мае антыбіястычныя якасці. Пладовае цела вышыней да 50-60 см у дыяметры пласката-шарападобнае, сядзячае, каля асновы звужанае, складкаватае, са слабаразвітай стэрыльнай тканкай і карэннепадобным прыдаткам. Абалонка двухслаёвая. Вонкавы слой тонкі, белы, паступова бурэе, у стадыі спеласці захоуваецца толькі каля асновы. Унутраны слой тоўсты, мяккі, белы або буры, крохкі, абламваецца. Мякаць мяккая, мясістая, губчатая, белая, з прыемным пахам і смакам, спелая аліўкава-бурая, парашкаватая. Споры 3,5x 6 мкм, шарападобныя, гладкія або шурпатыя, бура-карычневыя. Грыбніца шматгадовая, пладовыя целы развіваюцца ў ліпені-верасні. Абмежавальныя фактары – змена ўмоў росту пад уздзеяннем антрапагенных фактараў. Меры аховы не прымаліся. Неабходна забарона збору грыбоў і арганізацыя ў месцах росту мікалагічных мікразаказнікаў. Сустракаецца ва ўроч. Чырвоны Вугал, у раёне сярэдняга цячэння р. Сіняроўкі.

СМЯРДЗЮХ (вясёлка) ЗВЫЧАЙНЫ

Клас Базідыяльныя грыбы. Парадк Фалальныя. Сямейства Смярдзюковыя. Смярдзюх звычайны (вясёлка) мае статус аховы II катэгорыі. Рэдкі від, колькасць якога скарачаецца. Немаральны від з еуразійска- афрыканскім арэалам; малавядомы ядомы грыб (маладыя пладовыя целы), шырока вядомы і папулярны сродак народнай медыцыны. Пладовае цела спачатку яйкападобнае, паўназемнае, вышыней да 7-8 см., дыяметрам 5-6 см., з доўгім тоўстым коранепадобным прыдаткам каля асновы, брудабелаватае. Абалонка трохслаевая: звонку і унутры плеукавая, шчыльная, са слізістай або студзяністай праслойкай. 3 ростам грыба абалонка разрываецца на 2-3 лопасці, якія захоўваюцца на аснове рэцэптакула - белай вераценападобнай губчатай ножкі вышынёй 10-12 і дыяметрам 3-4 см. 3 кароткай шапачкай на верхавіцы. Шапачка вышынёй 3-4 см., зверху прырослая да ножкі, укрытая слоем аліўкавай слізі з рэзкім пахам падлы. Споры у слізі 3-5 х 1-2 мкм, падоўжана-эліпсаідальныя, гладкія, бясколерныя, у масе жаўтаватыя. Расце на ўрадлівай глебе, гумусавы сапратроф, магчымы паразіт ружаў і вінаграда. Пладаносіць у ліпені-верасні. Размнажэнню спорамі спрыяюць насякомыя. Абмежавальныя фактары – нерэгламентаваны збор пладовых цел, уздзеянне антрапагенных фактараў. Ахоўваецца ў запаведніках і некаторых заказніках. Спарадычна сустракаецца па ўсей тэрыторыі раёна, асабліва ў паўднёвай яго частцы.

ЦЫБУЛЯ МЯДЗВЕДЖАЯ ЦІ ЧАРАМХА

Парадак ліліякветных. Сямейства цыбулевыя. Цыбуля мядзведжая мае статус II катэгорыі. Рэдкі від, колькасць якога хутка скарачаецца. Сярэднееўрапейскі немаральны рэліктавы від, які ў Беларусі знаходзіцца ў асобных лакалімэтах і астраўных участках росту на паўночна-усходняй мяжы арэала. Дэкаратыўная, лекавая, меданосная і харчовая расліна. Шматпладовая травяністая расліна з адзінакавай вузкай белай цыбулінай і трохгранным кветаносам вышыней 15-40 см. Лісце шырокае з ланцэтнай або падоўжана-ланцэтнай пласцінкай, паступова звужанай у чаранок. Кветкі белыя (зорачкі) з 6 завостранымі пялёсткамі, сабраныя ў паўшарападобны густы парасонік. Плод - шарападобная трохгранная каробачка. Насенне чорнае. Эфемераід. Цвіце ў маі-чэрвені, пладаносіць у чэрвені - ліпені. У канцы ліпеня заканчвае вегетацыю. Размнажэнне насеннае і вегетатыўнае. Абмежавальныя фактары – высечка лесу, лесамеліярацыя, вытоптванне, масавы збор цыбулі мядзведжайяк харчовай расліны. Ахоўваецца ў Белавежскай пушчы, Бярэзінскім запаведніку, у батанічных заказніках, забаронены яе збор і продаж. Занесена ў Чырвоную кнігу Беларусі з 1981 г. Сустракаецца ў раёне ў лясах на поўдні в. Аляксандраўка.

СТАФІЛІН ПАХУЧЫ

Атрад цвёрдакрылых. Сямейства стафілінідаў. Стафілін пахучы мае статус аховы III катэгорыі. Рэдкі від, на Беларусі знаходзіцца каля паўночнай мяжы аоэала, колькасць скарачаецца. Від з нешматлікага ў фаўне Беларусі роду. Вялікі жук. Цела даўжыней 20-32 мм, падоўжанае, чорнае, матавае, з вельмі густой пункціроўкай. Надкрылы ўкарочаны і прыкрываюць толькі першыя два тэргіты брушка, роўныя з пярэднеспінкай; крылы развітыя. Галава вялікая, вусікі і ногі чорныя. Абмежавальныя фактары – невядомы. Асаблівасці біялогіі не вывучаны. Меры аховы не прымаліся. Від пражывае ў наваколлі г. Старыя Дарогі (пас. Новы) у лісцёвых лясах на ўзлесках..

СКАКУН ПЯСЧАНЫ (Арэнарыя)

Атрад цвёрдакрылых. Сямейства жужалі. Скакун пясчаны мае статус аховы Ш катэгорыі. Рэдкі від. Адзіны від політыповага роду ў фаўне Беларусі. Жук даўжынёй 6,5 -10 мм. Верх медна-зялёны, матавы. Надкрылы з 2 тонкімі, вельмі выгнутымі белымі перавязямі і верхавінкавай плямай. Сярэдзіна пярэдняспінкі з рэдкімі белымі валаскамі, на надкрылах грубая рэдкая пункціроўка. Ніз і ногі зялёныя з металічным бляскам, стэрніты грудных сегментаў і бакавая паверхня брушка пакрыты доўгімі белымі валаскамі. Аснова ротавых частак і верхняя губа белыя. Абмежавальныя фактары – забруджванне і рэкрэацыйнае выкарыстанне месцау пражывання віду. Жукі трапляюцца ў чэрвені-жніўні. Кормяцца мурашкамі. Жыццевы цыкл не вывучаны. Меры аховы не прымаліся. Неабходна арганізацыя заказніка ў вядомым месцы пражывання скакуна пясчанага. На Старадарожчыне назіраўся скакун на паўдневым беразе воз. Непрык у маі 2003 г.

ЖАЎТУШКА ТАРФЯНІКАВАЯ

Атрад лістакрылыя. Сямейства Бяланкі. Жаўтушка тарфянікавая мае статус аховы II катэгорыі. Від, колькасць якога хутка скарачаецца. Адзін з трох відаў роду, які пашыраны ў Беларусі. Даволі вялікія матылі. Размах крылаў 40-50 мм. Агульны тон крылаў самцоў лімонна-жоўты з шырокай цемнай аблямоўкай, ніз крылаў жоўты, заднія крылы з шараватым апыленнем. Крылы самак белаватыя з зеленаватым адціннем. Аблямоўка больш расплыўчатая, пярэднія крылы знізу белыя з жоўтымі краямі, заднія - як у самцоў. Махры ўсіх крылаў яркія, ружавата-чырвоныя. На пярэдніх крылах па адной чорнай кропцы. Абмежавальныя вактары распаўсюджвання – монафагія, вусені развіваюцца толькі на ягадах дурніцах. За год дае адно пакаленне. Лёт матылёў у чэрвені-ліпені. Вусені зялёныя з ярка-жоўтымі бакавымі палосамі, аблямаванымі знізу чорнай лініяй, паяўляюцца ў канцы чэрвеня, пасля перазімоўкі некалькі разоў ліняюць і акукліваюцца. Кормяцца лісцем дурніц. Занесена ў Чырвоную кнігу Беларусі з 1981 г. Сустракаецца спарадычна па ўсей тэрыторыі раена, пераважна на балотах, радзей у забалочаных лясах.

МАХАОН

Атрад Лускакрылых. Сямейства паруснікі. Махаон мае статус аховы III катэгорыі. Рэдкі від. Колькасць скарачаецца. Адзін з 4 відау роду ў фаўне Палеарктыкі. Адзіны прадстаунік роду ў фаўне Беларусі. Вялікі яркі матыль. Размах крылау 70-90 мм. Агульны фон крылаў ярка-жоўты з чорнымі аблямоўкамі і плямамі. Уздоўж аблямоўкі жоўтыя лункі, на задніх крылах сіні налёт, каля задняга вугла чырвоная пляма з сінім водбліскам. Абмежавальныя фактары – пагаршэнне стану або поўнае знішчэнне месцаў пражывання ў выніку гаспадарчай дзейнасці - асушальнай меліярацыі і асваення поймавых зямель, выпасу жывелы, лесанарыхтовак. На большай частцы арэалу дае 2 пакаленні за год. Можа ўтвараць мноства экалагічных рас, якія ў шэрагу выпадкаў разглядаюцца як падвіды. Лёт матылёў з мая па жнівень. Матылі кормяцца на кветках. Вусені з чэрвеня па верасень кормяцца на раслінах сямействаў парасонавых, складанакветкавых, губакветкавых. Зімуе кукалка. Забарона адлову матылёў. Від сустракаецца на поймавых лугах верхняга цячэння р. Сіняроўкі і спарадычна ў паудневай частцы раёна.

МЯДЗЯНКА

Атрад лускаватых. Сямейства вужовых. Мядзянка мае статус аховы II катэгорыі. Рэдкі від, колькасць скарачаецца. Адзін з 2 відаў у фауне Беларусі і болын за 1700 відау сямейства ў сусветнай фаўне; адзін з 2 відау роду ў свеце. Даўжыня 50-82 см. Луска гладкая, што вызначае назву "гладкі вуж", якая зрэдку трапляецца. Зрэнка круглая. Афарбоўка верхняй часткі цела пераважна шэрая, вар'іруе ад шэра-бурай да чырвона-бурай і медна-чырвонай. Уздоўж спіны 2-4 рады дробных рознай кантрастнасці плямак, якія могуць злівацца ў суцэльную палоску. Абмежавальныя фактары – павелічэнне рэкрэацыйнай нагрузкі на месцы іх пражывання. Знішчэнне насельніцтвам з-за пашыранай памылковай думкі аб ядавітасці мядзянкі. Корміцца ў асноўным яшчаркамі, радзей – дробнымі млекакормячымі, насякомымі. У жніўні-верасні самка яйцажыванараджае 2-15 дзіцянят даўжыней 125-170 мм. Агульны ахоўны рэжым на запаведных тэрыторыях, спецыяльныя меры не прымаліся. На тэрыторыі раёна від сустракаецца ў лясах Новадарожскага лясніцтва, і пазіраўся у прыбрэжным лесе ніжняга цячэння р. Сіняроўка ў маі 2003 г.

ВЯЛІКІ БУГАЙ

Атрад буслападобных. Сямейства чаплевых. Вялікі бугай мае статус аховы II катэгорыі. Рэдкі пералётны від, колькасць якога скарачаецца. Адзіны ў Беларусі прадстаўнік роду. Даўжыня цела 60-70 см, маса каля 1,3 кг, размах крылаў 1,25-1,35 м. Пераважае цёмна-вохрыстая афарбоўка з цёмнымі стракацінамі на пёрах, верх галавы, спіна, хвост і канцы крылаў чорныя. Ногі і дзюба жоўта-зялёныя. Абмежавальныя фактары – асушэнне балот, знішчэнне прыбярэжных трысняговых, рагозавых, чаротавых, хмызняковых зараснікаў, адстрэл птушак, фактар неспакою. Прылятае 5-26 красавіка. Гняздуюцца парамі. У месцах, дзе жыве некалькі пар, галасы чутны да чэрвеня, у тым ліку і днём. У кладцы 3-5, часам 7 яек. Наседжвае переважна самка на працягу 25-26 сутак, пачынаючы з першага яйка. Адлятае ў вырай у верасні-кастрычніку. Корміцца рыбай, земнаводнымі, воднымі насякомымі, вадзянымі палёўкамі і іншымі грызунамі. Неабходна стварэнне мікразаказнікаў. Занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі з 1981 г. На тэрыторыі раёна прысутнасць вялікага бугая вызначана па голасу каля размытай дамбы ў зарасніках трыснягу на ўсходнім беразе Любанскага вадасховішча.

ВЯЛІКАЯ БЕЛАЯ ЧАПЛЯ

Атрад буслападобных. Сямейства чаплевых. Вялікая белая чапля мае статус аховы III катэгорыі. Нешматлікі залетны від, гняздуюцца адзінкавыя птушкі. Адзін з 2 відаў, якія гняздуюцца ў Палеарктыцы. Даўжыня цела 85-102 см, маса 1,1-1,5 кг. Размах крылаў 1,4-1,7 м. Апярэнне снежна-белае, на плячах два пучкі рассуканых пёраў (агрэтак), якія заходзяць за вяршыню хваста. Гаспадарчая дзейнасць у поймах рэк (меліярацыя, касьба, выпас жывелы, рэкрэацыя). Біялогія вялікай белай чаплі ў Беларусі не вывучана. Гнёзды будуе пераважна на заломах трыснягу і іншай прыбярэжнай расліннасці, на вербах на вышыні 8-9 м ці на дубах. У кладцы 3-5 яек. Корміцца рыбай, воднымі і наземнымі насякомымі, грызунамі. Еўрапейская папуляцыя чаплі зімуе ў Міжземнамор’і, часткова ў Афрыцы. Ахоўваецца ў пойме Прыпяці ў Лунінецкім раёне ў біялагічным заказніку "Вусце Лані". Здабыча птушак і выманне яек з гнёздаў забаронены. На тэрыторыі раёна выяўлена месца пражывання вялікай белай чаплі ў кв.5 Новадарожскага лясніцтва, і паводле сведчанняў жыхароу в. Рухава белыя чаплі назіраліся на поўдні раёна ў 1997 г. у Пасецкім лясніцтве, кв.73.

ШЭРЫ ЖОРАЎ

Атрад жураўлепадобных. Сямейства жураўліных. Шэры журавель мае статус аховы II катэгорыі. Рэдкі, гнездавальны і нешматлікі пералетны від. Адзін у Беларусі нід з роду жураўліных. Буйная птушка. Знешне напамінае белага бусла. Даўжыня цела да 120 см, маса цела да 7 кг, размах крылаў 220-245 см. Апярэнне шэрае, шыя ззаду і з бакоў белая, задняя частка цела і патыліца голыя, чырвоныя, дзюба зеленавата-шэрая, ногі чорныя. Меліярацыя балот і неспакой ва ўгоддзях. Другарадныя адмоўныя фактары – выпас жывелы, часам браканьерства, знішчэнне птушак драпежнікамі. 3 драпежных птушак ворагам жураўля з'яўляецца беркут. Прылятае ў Беларусь у сярэдзіне красавіка. Гнезды будуе на махавых купінах, на ўзвышша сярод трысняговых зараснікаў, на багнах і выкарыстоўвае іх па некалькі гадоў запар. Гнезды-пляцоўкі дыяметрам 0,7-1,0 м, складзеныя з сухіх галінак сасны, бярозы, вольхі, вярбы, багуну, асакі, трыснягу, падвею. Вышыня гнязда 0,09-0,5 см, дыяметр лажака каля 0,70 м. У кладцы 2-3 яйцы. У канцы ліпеня маладыя жураўлі ўжо лятаюць. У другой палове жніўня жураўлі збіраюцца ў чароды ў пастаянных месцах адпачынку і кармлення. Занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі з 1981 г. Здабыча віду ў Беларусі забаронена. Дзве асобіны заўважаны ў 1,5 км на ўсход ад в. Макарычы 6 верасня 2003 год.

ЧОРНЫ БУСЕЛ

Атрад буслападобных. Сямейства бусліных. Чорны бусел мае статус аховы III катэгорыі. Рэдкі, уразлівы від, колькасць якога ў шэрагу раёнаўу Беларусі стабілізавалася ці ўзрасла. Адзін з 5 відаў роду ў сусзегнай фауне, адзін з 3 відаў у фаунеПалеарктыкі, ў Беларусі жыве 2 віды роду. Даўжыня цела да 100 см, маса да 3 кг. Спіна, галава і шыя чорныя, бруха і падхвосце белыя, дзюба і ногі чырвоныя. Абмежавальныя фактары – знішчэнне яек і птушанят шэрымі варонамі, падзенне гнёздаў на зямлю ад моцнага ветру, нападзенне на вывадкі мядзведзяў і іншых драпежнікаў, асобныя выпадкі высечкі гнездавальных дрэў. Прылятае ў пачатку красавіка. Гнёзды робіць у разгалінаваннях кроны, часцей на дубах, соснах і вольхах. Размяшчаюцца на вышыні 5-26 м. У кладцы 3-5 яек. Кладку наседжваюць абедзве птушкі 33-38 сутак. Маладыя буслы пакідаюць гняздо 25-30 ліпеня. Корміцца дробнай рыбай, земнаводнымі і беспазваночнымі, часам паўзунамі і птушкамі. Уключаны ў дадатак 2 "Канвенцыі аб міжнародным гандлі відамі дзікай фаўны і флоры, якія знаходзяцца пад пагрозай знікнення". Ахоўваецца у Бярэзінскім і Прыпяцкім запаведніках, у Белавежскай пушчы, дзесятках заалагічных заказнікаў. У Віцебскай вобл. выдзелены ахоўныя зоны (радыус 250 м ) вакол вядомых жылых гнёздаў. Гэты вопыт аховы распаусюджваецца і ў іншых абласцях. На тэрыторыі раёна выяўлены месцы пражывання ў Залужскім (кв.30,35), Новадарожскім (кв.4,5), Фаліцкім (кв.29) лясніцтвах. Адна асобіна назіралася ў наваколлі возера Непрык, 6 асобін заўважана побач з Сінягоўскім каналам каля ўроч. Бажон у чэрвені 2002 г., 2 асобіны назіраліся ў 2 км на паўднёвы захад ад в. Мішавічы каля р. Пціч.